Накли хатти чанги мор

ЗАБОНИ ТОЉИКИ
синфи 9
(накли хатти)

ДОСТОНИ ВОСЕЪ
Мардум Восеъро миёнагир карда табрик менамуданд, бо хоким далерона гап заданашро писандида офарин мехонданд. Љувозкаши дараимухтори имруз кахрамони ин халк шуда буд. Чойхоначи, ки одатан оби дарёро хам ба касе бепул намедод, хозир дар болои кат дастархони хотамонае аз чойю нони худ ороста, Восеъ ва ёрони уро мехмондори кард. Чун дар поёни ин зиёфат, Назир аз хамёнаш чанд танга бароварда пули нону чойро додани шуд, чойхоначи хатто нею нестон кард. Баъд ду–се нафар балљувонихои ношинос хам: “лозим нест, додарон, пули нону чойро худамон додем”,- гуфта пули Назирро гардонданд, Восеъ ва шариконаш ба тараддуди бозгашт афтода буданд, ки чойхоначи: “шаб дар хамин љо ба хамаатон љойгах андохта медихам, хоб карда пагох меравед”,-гуфта, онхоро монондани шуд; дигар балљувонихои ношинос бошанд, онхоро барои шабхоби ба хавлихои худашон таклиф менамуданд. Аммо мехмонон ба онхо ташаккур намуда, вакти гуруби офтоб бошад хам, бархоста рохи Ховалингро пеш гирифтанд. Намехостанд, ки дар деха аёлу фарзандонашон аз онхо хавотир кашанд.
Косим аспро ба Восеъ дода, худаш ба паси Нозим савор шуд.
Восеъ дар пахлуи Муллосафар асп ронда ба вай мегуфт:
– Домулло, шумо каромат карда будаед. Гапи дар Самарканд гуфтагиатонро ба ёд доред? Гуфта будед, ки Мирзоакрамбой ба мансаби калон мерасад, хакикатан гуфтаи шумо шуд. Намедонам, боз аз барои чи Худо ба мо мардуми бечора газаб кард, ки ин нокасро ба сари мо хоким карда фиристод.
– Худо не, амир,–гуфт Муллосафар. – Ба амирон бояд инсоф дихем, ки хакикатан одамшинос хастанд, ба кихо мансабу мартаба доданашонро медонанд.
Хабари ром кардани Восеъ аспи ба хоким пешкаш кардаи Оллоёри лакайро ва бадин восита халос кардани у худро аз банду зиндон, нотарсона гап задани у бо хокими Балљувон дар бораи љабру зулми амалдорон, бо як тезии хайратангез дар кухистони Балљувон, Кулоб ва хатто дар вилоятхои хамсоя – Каротегин, Дарвоз, Хисор, пахн шуд. Гуё, ки ин хабарро шамолхои кухистон ва оби дарёчахои тезљараёни он ба хар љониб мебурданд. Дар як–ду хафта достоне ба вуљуд омад, ки он дар бозорхо, роххо, чойхонахо, сари хирманхо вирди забони халк гардид. Достон аз забон ба забон накл меёфт, ба худ љомахои нав ба нав мепушид ва ба рангхои тоза ба тоза љилва менамуд. Хаёлот ва кувваи эљодии хар як нокилу рови ба достон хар навъ банду басте медод, фаслхои наве ба он илова мекард. Баъзе нотикони хуштабъ хатто Хизри афсонавиро хам дар вокеа иштирок кунонда буданд: гуё вакте ки аспи саркаш Восеъро гирифта мегурезад, дар наздикии дехаи Хуроб љарие аз пеш мебарояд ва дар дами халокати ногузир ба ногох як пирамарди нурони асо ба даст пайдо шуда аз љилави асп мегираду онро дар лаби љари нигох медорад ва ба Восеъ мегуяд: “Бачам, бирав, хар дарде, ки дар дил дори, ба хоким бигу ва натарс, у туро хељ кор карда наметавонад.”Гуё пирамард инро гуфта, боз гоиб гашта бошад ва он гох Восеъ фахмида бошад, ки наљотдихандаи у Хољаи Хизр будааст.(С.У.)

ВАФОТИ КАХРАМОН
Саворон Темурмаликро бурда, ба хонаи сиёхе даро-варданд. Дар пешгохи ин хонаи сиёх Катагануглон љой гирифта буд ва дар гирдогирди хона кадре поёнтар аз сардор сархангони мугул менишастанд, ки хамаашон му-саллах буда, дар пеши хар кас камон ба як тиркаши пур-тир гузошта шуда буд.
Ясавул аз бозуи Темурмалик дошта, ба у фармуд, ки бо одати мугул зону зада ба Катагануглон, ки сардори лашкар буд, таъзим ва эхтиром намояд.
Темурмалик ба як љунбиши далерона бозуи худро аз панљаи ясавул бароварда гуфт:
– Ман дар дунё ба касе таъзим нахохам кард.
Ясавул бо нигохи пурсиш ба Катагануглон чашм духт, ки сардор дар хакки ин «беодоб» чи мефармуда бошад. Катагануглон ба ясавул нигох карда гуфт:
– Зону заданаш лозим нест. Бигзор монанди як одами шубханок ба пурсишхо рост истода љавоб дихад.
Темурмалик мунтазири сухани ясавул нашуда рост ба Катагануглон нигох карда гуфт:
– Ман хељ гох мисли як одами шубханок ё гунахкор рост истода ба пурсишхо љавоб намедихам. Агар ту аз ман чизеро пурсидан ва ба пурсишхои худ аз ман љавоб гирифтани хохи, рох дех ман дар љое нишинам, ки ба ман муносиб бошад. Баъд аз ман хар чи мепурсида боши, пур-сидан гир.
– Хуб, -гуфт Катагануглон, -хар љо,ки мехохи, бини-шин, лекин ба пурсишхо рост ва дуруст љавоб дех.
– Ман дар умри худ дуруг нагуфтаам,-гуфт Темурма-лик ва рафта ба пахлуи Катагануглон, ки сархангон барои эхтироми сардори худ он љоро холи гузошта буданд, ни-шаст ва ба у нигох карда гуфт:
– Пурсидан гир.
– Ту Темурмалик нести? – Катагануглон ба чашми Те-мурмалик чашм духта пурсид, Темурмалик инкор кардан-ро ба шаъну шарафи худ муносиб надида:
– Оре, ман хамон Темурмалики хуљандиам, ки яккаву танхо хазорхо шумо-чингизиёни хунхорро, чунон ки саги газандаро кушанд, куштам! – гуфт.
Мугулхо бо шунидани ин сухани Темурмалик ба љунбиш омаданд ва хамаашон шамшерхояшонро аз ги-лофхо кашида ба Катагануглон нигох карда, мунтазири фармони у шуда истоданд.
Катагануглон бо чашмоне, ки оташи газаби вахшиё-нааш шуълавар шуда буд, ба Темурмалик нигох карда меистод. У дар љавоби ин сухани Темурмалик ягон љавоби кахролуд ёфта, баъд ба катлаш фармон додани буд. Аммо дар мукобили ин сухани бељавоби кахрамони халки тољик ягон чизе ба хотири вахми ин дарранда намерасид.
Дар хамин вакт касе аз поёни хонаи сиёх овоз баро-вард. Ин кас як мугули пирсаги якчашма буд. У ба Темур-малик хитоб карда гуфт:
– Вакте ки дар майдони љанг озод буди ва бо як тири бепайкон чашми маро зада кур карди, ин гуна лофзанихо ба ту мезебид. Акнун, ки ба дасти мо асир афтодаи, дасту поят аз замину осмон канда шудааст, ба чи магрур шуда калонгапи ва даъвои баходури мекуни?
Темурмалик бо шунидани ин суханхо чолокона камо-ну тирро аз пеши Катагануглон гирифта синаи он мугулро, ки чандин сол пеш аз ин чашми уро бароварда буд, нишон гирифт:
– Бар холати асири хам метавонам монанди ту чандин саги разилро ба љаханнам фиристонам! –гуён тирро аз шаст рахо кард ва мугули якчашма ба замин яксон шуд. (С. Айни).
Накшаи накли хаттиро мустакилона тартиб дихед.

ШУХРАТИ ИБНИ СИНО

Абуали ибни Сино бо вуљуди кутохии умри худ, ки як кисми зиёди он баъд аз хиљрат кардан аз Ватан дар овораги, мусофират, таъкибкунии душманонаш, хабс ва гирифторихои хизмати дарбори мегузашт, тавонист барои насли ояндаи инсони мероси илми ва адабии хеле бо сарвате аз худ боки гузорад. Хамон навъе, ки шогирди у Абуубайди Љузљони дар хотирахои худ менависад ва хамон навъе, ки Ибни Абиусай ва дигарон алокамандона бо тарљумаи холи Ибни Сино зикр кардаанд, ин марди таърихи дар сохаи фалсафа, тиб ва дигар кисматхои до-ниш зиёда аз 120 асари илми аз худ боки гузоштааст. Агар маълумоти дар ин соха дода гузаштаи тадкикотчиёни даврахои охирро ба назар гирем, осори бокигузоштаи Ибни Сино зиёда аз 200 адад мебошад, ки кисми зиёди онхо дар китобхонахои љахони нигох дошта мешаванд.
Хар гох ба сайри таърихии маданияти љахони назар карда мешавад, хеле кам мардони таърихи дучор меоянд, ки хамчун Ибни Сино бо махсули илми ва адабии худ, мо-нанди «Ал-конун», «Аш-шифо», «Ан-наљот», «Хай-бинни Якзон», «Рисолаи ишк» асрхо Шарки исломи

Источник

Те, что слышат море в Genshin Impact: код от сундука на Парном острове

В Genshin Impact Те, что слышат море является заданием мира на архипелаге Золотого острова, в рамках которого вам предстоит найти сокровище на Парном острове. Для этого нужно будет решить небольшую головоломку. В этом руководстве мы расскажем, как начать квест и укажем разгадку загадки.

Как начать задание «Те, что слышат море»

Для этого вам следует отыскать раковину эха с воспоминанием «Разбрелся род», находящуюся на Парном острове. На скриншотах ниже показано точное расположение необходимого предмета.

Код от сундука на Парном острове

После начала задания отправляйтесь к месту, отмеченному на карте квестовым маркером. Там разберитесь с хиличурлом, который возится в земле. Когда расправитесь с ним, подойдите к месту, где находился моб, и дождитесь появления кнопки с действием «Копать».

Вы выкопаете закрытый сундук. Сломать его будет нельзя, поэтому придется ввести код, который можно составить из соответствующих воспоминаний. Если лень возиться с этим, то вот правильная комбинация: 5214 .

Внутри вы найдете артефакт, опыт героя и волшебную руду усиления. За завершения квеста вам выдадут 350 очков приключений, 40 камней истока и 20 000 мора.

Источник

Другая сторона острова и моря в Genshin Impact: все рисунки на стенах

В Genshin Impact Другая сторона острова и моря является заданием мира, для выполнения которого вам необходимо будет отыскать 5 рисунков на стенах, расположенных на разных островах архипелага Золотого яблока. В этом руководстве мы расскажем вам, где можно найти все наскальные изображения.

Отметим, что для начала этого квеста вам нужно будет первым делом выполнить миссию «Летние каникулы! Смотри оба» из второй главы события «Лето! Остров? Приключение!». Затем просто отыщите любой из указанных ниже рисунков и сфотографируйте его через меню Паймона.

Где найти все рисунки на архипелаге Золотого яблока

Опасный остров

Скорее всего, это будет первый рисунок, который вы обнаружите. Он находится в восточной части островка, слева от большой скалы.

Изломанный остров

От точки быстрого путешествия спрыгните в юго-западную часть скалы. Здесь вас ждет мини-игра с Раскрашенной стеной. Бросьте гарпастум (инструмент), нажав на «Е», а, когда он отскочит назад к вашему персонажу, нажмите на левую кнопку мыши, чтобы ударить им по стене.

Как только стена разрушится, сразитесь с несколькими мобами. Наскальный рисунок находится внутри небольшой пещеры. Добавим, что это часть головоломки с водными столбами, находящимися в районе Изломанного острова.

Парный остров (юг)

Рисунок можно найти на большом участке земли в южной части двойного острова. Просто спуститесь вниз, чтобы найти небольшой проход между двумя скалами.

Безымянный остров 1

От Парного острова плывите к небольшому островку, находящемуся на западе. В его северной части, неподалеку от пляжа находится новый рисунок.

Безымянный остров 2

Последний рисунок можно найти в северо-восточном углу архипелага Золотого яблока. Вам необходимо будет отплыть с Парного острова в период с 10:00 до 14:00 , чтобы добраться до небольшого островка, который обычно скрыт туманом. Не забудьте перед этим отыскать Нечитаемые записки на Парном острове. Подробнее об этом мы рассказали в прохождении задания «Путешествие сквозь туман и ветер».

Затем с этого небольшого острова, на котором находится раковина эха, следуйте за потоком ветра (морским течением), пока не доберетесь до Безымянного острова. Там взберитесь наверх и отыщите изображение на камне.

Поищите ученого в Мондштадте

Сделав снимки всех 5 рисунков на стенах, переместитесь в город Мондштадт, идите в Ордо Фавониус и посетите местную библиотеку. Там побеседуйте с исследователем по имени Саид. Он поведает вам о судьбах моряков из Инадзумы.

В результате вы завершите задание и получите награду: 350 очков приключений, 40 камней истока, 3 опыта героя, 30 000 мора и 6 волшебной руды усиления.

Источник

Таърихи пайдоиши хат

Хат яке аз дастовардҳои бузургу пурарзиши инсоният мебошад, ки дар арзи ҳазорсолаҳо эҳтиëҷи ӯро пиëда намудааст. Он ғайр аз он ки талаботи мардумро дар замони макони муайян бароварда бошад, боз барои наслҳои оянда кулли бозëфти ақлонии гузаштагонро чун мерос ҳадя намудааст. Бешак, онро ба сони ноқиле тавсиф намудан мумкин аст, ки наслҳову замонҳоро ба ҳам пайвастааст.

Муҳаққикони таърихи хат бар ин ақидаанд, ки пайдоиши хат ба пайдоиши санъати тасвирӣ ва таъсиси аввалин давлатҳо марбут мебошад. Гумон меравад, ки унсурҳои аввалини хат 10-15 ҳазор сол пеш аз мелод ба вуҷуд омадаанд.

Мардумони форсизабон ҳамчун яке аз халқҳои мутамаддин дорои хат ва алифбоҳои гуногуни расмии давлатӣ буданд. Қадимтарини онҳо хатти мехӣ буд, ки хатти расмии давлатии Хахоманишиниҳо ба шумор мерафт. Ин расм дар асри 5 – 11 пеш аз мелод ҷорӣ шуда, то истилоҳи Искандари Мақдунӣ давом кардааст.

Хахоманишиниҳо дар асоси хатҳои бобулӣ ва ошурӣ барои худ ин хатро мураттаб намудаанд, ки аз хатҳои зикршуда тавофути зиëд дошт. Дар он 36 аломат мавҷуд буда, аз чап ба рост навишта мешуд. Хатти мехӣ ҳиҷоӣ буд, яъне як ҳарф (аломат) 2 овоз – ҳамсадо ва садонокро ифода мекард.

Намунаи аввалини ин хатти қадимиро дар кӯҳи Бесутуни Эрон пайдо намудаанд, ки он бо номи “Катибаи Бесутун” машҳур аст. Матни он аз номи шоҳ Дорои 1 бозгу шудааст ва аз корномаҳои шоҳони хахоманишӣ ҳикоят мекунад. Бо омадани юнониҳо ва барҳам хӯрдани давлати Хахоманишиниҳо хатти мехӣ низ аз байн рафт.

Хатти авестоӣ ë дин дабира барои сабти шакли барқароршудаи китоби муқаддаси зардуштиëн “Авесто” дар асрҳои 3-4 дар асоси хатти оромӣ тартиб дода шудааст. Дар алифбои авестоӣ 48 аломат мавҷуд буд, ки аз он 14 – тояшро садонокҳо ва 34-тояшро ҳамсадоҳо ва сонандҳо (ҳамсадоҳои бе шавшув) ташкил медоданд. Овози “г” бо ду аломат ифода карда мешуд. Ин хат то имрӯз да Ҳиндустон аз ҷониби порсиëн – тарафдорони дини зардуштӣ истифода мешавад. Хатти авестоӣ мисли хатҳои дигари оромиасос аз рост ба чап навишта мешавад.

Хати паҳлавӣ – хати расмии давлатии Сосониëн буд, ки дар асоси хатти оромӣ дар асрҳои 2-3 милодӣ ба вуҷуд омадаст. Ин хат дар аввалҳо аз 14 ҳарф иборат буд ва аксари калимаҳо бо идеограммаҳо ифода карда мешуданд. Азбаски дар давлати Сосониҳо ба масъалаҳои котибӣ ва корҳои идоракунии давлатӣ аҳамияти зиëд медоданд, дар ҳар як соҳаи ҳаëти иҷтимоӣ як навъи хат истифода мешуд.

Бо хатти паҳлавӣ осори мансуру манзуми таърихӣ, фалсафӣ ва адабӣ, ба монанди “Корномаи Ардашери Бобакон”, “Дарахти Асурик “, “Ëдгории Зарирон”, “Шатранҷнома“, ”Достони Йуишти Фриëн” , “Ëдгории Бузургмеҳр “, “Достони Менуи хирад” бо забони форсии миëна таълиф шудааст, ки то замони мо омада расидаанд ва ба забонҳои гуногуни дунë, аз ҷумла ба забони тоҷикӣ бо хатти кириллӣ баргардонда шуда, дастраси умуманд.

Намунаҳо дигари ин хат аз мавзеъҳои гуногуни Эрон ва Миср дар шакли катибаи қабр, навиштаҳои болои сиккаҳо, мӯҳрҳо ва ашëи дигар, санадҳои муомилот дарëфт шудаанд. Баъд аз истилоҳи араб ва суқути давлати Сосониҳо хатти паҳлавӣ ҳам мансух гашт.

Хатти суғдӣ яке аз қадимтарин хатҳои мардуми Осиëи Марказӣ ба шумор рафта, бино ба қавли муҳаққиқин аз хатти форсии оромӣ ибтидо гирифтааст. Ин хат ҳам аз чап ба рост навишта шуда, дорои 23 ҳарф ва барои истифодаи садонокҳои дарозу кӯтоҳ аломатҳои алиф, йо ва вов истифода мекарданд. Мардуми суғд якчанд аср баъд аз истилоҳи арабҳо ҳам ин хатро ба кор мебурданд.

Намунаҳои ин хатро аз кӯҳи Муғи ноҳияи Айнӣ соли 1933 дарëфт намуданд. Хатти монавӣ дар асри 3 мелодӣ аз ҷониби Монӣ (номи аслиаш Крику) дар асоси хатти оромӣ мураттаб карда шудааст. Он аз 22 аломат иборат буд ва аз рост ба чап навишта мешуд.

Монӣ ғайр аз донишманди бузург буданаш инчунин рассоми беҳамтое низ буд. Осори офаридааш ва махсусан китобаш – ”Аржанг” – ро ба хатти ихтироъкардаи худ ва нақшу нигори зебо оро додааст. Хатти монавӣ то ҷорӣ шудани хатти арабӣ дар давлатҳои гуногуни Машриқзамин истифода мешуд ва баъдан аз байн рафт, аммо оини монавӣ то асри 13 дар Хутану Кошғар пойдор будааст ва ҳатто осори хатти монавиëнро ҳам аз ин мавзеъ дарëфт намудаанд. Назар ба маълумоти аҳли таҳқиқ, дар соли 923- и мелодӣ, мутобиқ ба соли 311 ҳиҷрӣ, дар назди дарвозаи Бағдод тасвири чеҳраи Монӣ ва чордаҳ ҷувол китобҳои “аҳли бидъат”-ро, ки аксари онҳо осори ӯ буданд, оташ заданд.

Хатти арабӣ шохаи навтарини хатти оромӣ ба шумор меравад, ки аз хатти набатӣ ба вуҷуд омадааст. Ҳамчун аксари хатҳои оромиасос аз рост ба чап навишта мешавад ва аз 28 аломат иборат аст. Дар ин хат садонокҳои кӯтоҳ навишта намешаванд. Барои истифодаи онҳо аломатҳои махсус ба монанди фатҳа ë забар, зер ë касра, пеш ë замма ба кор меравад.

Баъд аз истилоҳи араб ва пойдор гаштани дини мубини ислом мардуми форсинажод хатти арабиро пазируфтанд ва ба он 4 ҳарфи ифодакунандаи овозҳои махсуси забони форсӣ – п, ч, ж, г – ро зам намуданд. То имрӯз хатти арабӣ дар Покистон, Эрону Афғонистон ва тамоми мамолики араб хатти расмии давлатӣ ҳисоб меëбад.

Мардуми тоҷик ин хатро дар тӯли ҳазор сол дар ҳаëти иҷтимоӣ истифода намуд ва тамоми дастовардҳои илмиву фарҳангии худро бо он интишор кард. Соли 1929 бо Қарори махсуси КИМ ва Совети Коммисарони халқи СССР ” Дар бораи ба алифбои нави лотинӣ гузаштани халқҳои алифбои арабидоштаи Иттиҳоди Шӯравӣ ” баромад ва моҳи августи соли 1930 дар съезди якуми забоншиносони тоҷик масъалаи ба алифбои лотинӣ гузаштан пурра ҳал гардид. Ин алифбо дорои 31 ҳарф буд ва дар Тоҷикистон то соли 1940 пойдор монд.

Хатти русӣ – кириллӣ хати расмии давлати Руссия, ки аз асри 10 ҷорӣ карда шуда буд ба ҳисоб меравад.

Источник